GiadinhNet - Làng nghề quỳ vàng bạc Kiêu Kỵ (Gia Lâm, Hà Nội) từng được mệnh danh “độc nhất vô nhị đất Việt” dường như chỉ còn trong quá vãng. Đi miết đến cuối làng mới thấy một gia đình đang làm nghề nhưng là quỳ bạc tân (bạc thiếc) thì lại nặng lòng với lời than của ông chủ già nua: “Hết cái thời cả làng nô nức làm quỳ rồi cô ạ…”.
Trong ngôi nhà nhỏ cuối con đường làng đó, người cha đang đập quỳ ngoài sân, còn vợ và cô con gái nhỏ ngồi “trại” quỳ trong buồng. Tài sản có giá trị duy nhất của gia đình này là chiếc xe máy. Người phụ nữ tên Yên, vợ chủ nhà chia sẻ: “Tôi làm nghề này từ năm 1993, hồi ấy làng nghề đông vui lắm, nhà ai cũng tíu tít. Từ trẻ con đến người già đều tập trung ở nhà Tràng làm quỳ vàng, quỳ bạc. Chỉ cần đi đến gần làng là có thể nghe tiếng đập quỳ. Còn bây giờ chẳng ai mặn mà với nghề này nữa. Làm công nhân hay đi phụ xây ngày kiếm 200 nghìn sướng hơn nhiều!”. Chị bảo: “Các cô cứ đi vào ngõ kia có biển chỉ nhà nghệ nhân. Sẽ hiểu rõ hơn về nghề này”. Theo chỉ dẫn của chị Yên, chúng tôi vào nhà ông Lê Văn Vòng, nguyên chủ nhiệm hợp tác xã quỳ vàng, bạc Kiêu Kỵ. Được biết, ông Vòng là một trong những nghệ nhân đầu tiên của làng được nhà nước phong tặng danh hiệu nghệ nhân. Vừa đều đặn quai tay búa, ông Vòng vừa buồn buồn kể về thời quá vãng vàng son của nghề quỳ. Ông bảo, ngày xưa Kiêu Kỵ thuộc đất Đông Ngàn, Kinh Bắc, có cụ Nguyễn Quý Trị, đỗ Tiến sĩ thời vua Lê Hiển Tông (1740-1786). Năm 1763, cụ được cử đi sứ sang Trung Quốc, học được nghề sơn son thiếp vàng bằng cách luyện quỳ vàng, bạc để sơn lên các bức tượng, câu đối, hoành phi… Khi về nước, cụ đã dạy lại nghề cho dân làng Kiêu Kỵ. Sau khi cụ mất, dân làng đã dựng đền thờ tưởng nhớ và tôn là ông tổ của làng nghề. Hằng năm, vào ngày 17 tháng 8 và 12 tháng Giêng (âm lịch) dân làng và các gia đình theo nghề quỳ vàng, bạc làm lễ xôi, gà đem ra cúng Tổ nghề tại điện thờ trong nhà Tràng.Nay trong làng vẫn còn hơn trăm hộ sản xuất vàng, bạc quỳ. Nhưng trong số đó chỉ có 7-8 nhà quỳ chuyên sản xuất quỳ vàng, bạc thật (nghề xưa), còn lại đều tự phát theo mùa vụ mà cũng chủ yếu quỳ bạc tân (bạc thiếc). Giờ đi qua nhà Tràng họa hoằn lắm mới thấy 3-4 thợ ngồi đập quỳ. Ngay nhà ông Vòng trước kia có lúc đến 8-9 thợ đập quỳ và hàng chục người làm các công đoạn khác nhưng bây giờ chỉ còn 2 thợ, hầu hết đã bỏ nghề sang làm nghề khác. Nói về việc này, anh Nguyễn Trung Hiếu, một thợ quỳ cho biết: “Mỗi bọc quỳ đánh trong khoảng thời gian một tiếng, trung bình mỗi lần khoảng 500 nhát búa. Công việc vất vả nhưng lương cũng chỉ được hơn 2 triệu đồng/tháng, đây là nghề của cha ông truyền lại nên tôi cố gắng giữ nghề”. Trai tráng bỏ nghề, già cả chán nản Để ra được những lá quỳ mỏng, chỉ cần một làn gió nhẹ thổi qua là bay, người thợ quỳ phải đập trong vòng một tiếng, liên tục. Một người đập đã thấy ồn, một gia đình hay một xưởng có 7 – 8 tay búa thì thực sự là một bản hợp âm khó chịu. Ô nhiễm tiếng ồn là điều không thể tránh khỏi. Chưa kể, vấn đề ô nhiễm môi trường do người dân sản xuất đồ da và giả da cũng ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của dân làng.
Giải quyết vấn đề này, 10 năm trước một dự án đầu tư khu sản xuất làng nghề kết hợp với du lịch ở Kiêu Kỵ đã được phê duyệt. Công tác giải phóng mặt bằng cũng được tiến hành nhanh chóng với sự ủng hộ của người dân. Thế nhưng hiện nay, dự án vẫn chưa hoàn thành với lý do là thiếu vốn đầu tư. Ông Vòng cho biết: “Nhà tôi có gần mẫu ruộng ở khu đó, 10 năm nay công trình thi công chậm, ruộng đất bỏ hoang. Cỏ dại mọc um tùm, chuột bọ hoành hành không thể canh tác được mà bỏ hoang thì tiếc. Bây giờ, công trình mới chỉ đang tiến hành xây hành lang, không biết đến khi nào mới xong”. Công trình chậm tiến độ, gây ảnh hưởng không nhỏ đến việc kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm. Tuy sản phẩm làm ra có chất lượng tốt hơn so với những nơi khác nhưng sản xuất không tập trung, lượng hàng tiêu thụ phụ thuộc vào những mối làm ăn cũ, không mở rộng được thị trường. Trong thời điểm kinh tế khủng hoảng, lĩnh vực sản xuất đồ thủ công mĩ nghệ… gặp nhiều khó khăn về tài chính, nhu cầu tu sửa, xây dựng giảm sút nên lượng tiêu thụ vàng, bạc quỳ ngày càng ít hơn. Các nhà thu mua chủ yếu mua bạc tân được ưa chuộng hơn. Trung bình, một gia đình quỳ bạc tân thu nhập từ 3 triệu đến 3,5triệu đồng/tháng. Quỳ vàng, bạc ở làng Kiêu Kỵ là nghề truyền thống được coi là “độc nhất vô nhị” ở nước ta. Nếu như dự án làng nghề hoàn thành sẽ thúc đẩy nghề quỳ vàng, bạc phát triển, không chỉ phát triển kinh tế cho người dân, lưu giữ được nét đẹp văn hóa truyền thống mà còn góp phần thúc đẩy nơi đây thành điểm du lịch hút khách. Ấy thế nhưng, dự án sau 10 năm vẫn chỉ là những bản vẽ và người dân thì đang dần dần tìm cách… bỏ nghề xưa! Hồng Quyên |
0 nhận xét:
Đăng nhận xét